Dziecku pozbawionemu częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej powiat zapewnia opiekę i wychowanie w formie zastępczej opieki rodzinnej lub w placówce opiekuńczo- wychowawczej.
Po wyczerpaniu możliwości udzielenia pomocy w rodzinie naturalnej lub umieszczenia w rodzinie zastępczej może nastąpić skierowanie dziecka pozbawionego częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej do placówki opiekuńczo- wychowawczej. Całodobowy pobyt dziecka w placówce opiekuńczo- wychowawczej powinien mieć charakter przejściowy – do czasu powrotu dziecka do rodziny naturalnej lub umieszczenia w rodzinie zastępczej.
Instytucjonalna piecza zastępcza jest sprawowana w formie:
- placówki opiekuńczo-wychowawczej,
- regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej,
- interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.
Placówka opiekuńczo-wychowawcza jest prowadzona jako placówka opiekuńczo -wychowawcza typu :
- socjalizacyjnego,
- interwencyjnego,
- specjalistyczno-terapeutycznego,
- rodzinnego.
Do placówki dziecko przyjmuje się :
- na podstawie orzeczenia sądu,
- w przypadku gdy dziecko zostało doprowadzone przez Policję lub Straż Graniczną,
- na wniosek rodziców, dziecka lub osoby trzeciej lub umieszcza się dziecko w trybie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Placówka opiekuńczo-wychowawcza :
- zapewnia dziecku całodobową opiekę i wychowanie oraz zaspokaja jego niezbędne potrzeby, w szczególności emocjonalne, rozwojowe, zdrowotne, bytowe, społeczne i religijne,
- realizuje przygotowany we współpracy z asystentem rodziny plan pomocy dziecku,
- umożliwia kontakt dziecka z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej,
- podejmuje działania w celu powrotu dziecka do rodziny,
- zapewnia dziecku dostęp do kształcenia dostosowanego do jego wieku i możliwości rozwojowych,
- obejmuje dziecko działaniami terapeutycznymi,
- zapewnia korzystanie z przysługujących świadczeń zdrowotnych.
Kierowanie dziecka pozbawionego częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej do placówki opiekuńczo-wychowawczej może nastąpić po wyczerpaniu możliwości udzielenia pomocy rodzinie lub umieszczenia w rodzinnej pieczy zastępczej. Pobyt dziecka w placówce powinien mieć charakter przejściowy do czasu powrotu dziecka do rodziny, przysposobienia lub umieszczenia w rodzinnej pieczy zastępczej. Dziecko do placówki opiekuńczo-wychowawczej kieruje powiat właściwy do ponoszenia wydatków na opiekę i wychowanie dziecka. Jeżeli nie może skierować dziecka z powodu braku odpowiedniej placówki lub z powodu braku miejsca w placówce na jego terenie zwraca się do innego powiatu z wnioskiem o skierowanie do odpowiedniej placówki.
Tryb i sposób kierowania do placówek opiekuńczo-wychowawczych, organizację tych placówek oraz standardy świadczonych usług określa rozporządzenie Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292, poz. 1720).
